L2-2022 ile Birlikte Katman-2 Savaşları Başladı!
Polygon'un özelliklerine ayrıntılı bir genel bakış
L2-2022 ile Birlikte Katman-2 Savaşları Başladı!
BanklessDAO’da birçok kez söylediğimiz gibi, 2022, Ethereum’u ölçekleyen Katman-2 (L2) ekosistemlerinin yılı olacak. Arbitrum, Optimism, zkSync, Starkware ve diğer L2 çözümlerinin arasından gerçek anlamda sıyrılan biri var… Polygon.
Eskiden Matic olarak bilinen ve şu anki değeri 9,8 Milyar olan Polygon, bu boğa piyasasının az sayıdaki kazananı arasında yer alıyor ve kullanıcıların gittikçe artan ilgisiyle birlikte kripto dünyasının bir sonraki büyüğü olmaya hazırlanıyor! Bu yüzden bir dizi makaleyle Polygon’u size tanıtıp hızla gelişmekte olan bu ekosistemi keşfetmek ve kullanmaya başlamak için ihtiyacınız olan gerekli tüm araçları sunacağız.
Kaynak: polygonscan.com
Ethereum’u Ölçeklendirme
Uzun süredir kripto dünyasında olmasanız dahi, ağdaki yüksek tıkanıklık düzeyi ve bunun sonucunda oluşan son derece yüksek gas ücretleri nedeniyle Ethereum ana ağının ortalama bir kullanıcı için (eğer bir balina değilseniz) pahalı olduğunu biliyor olmalısınız. Geçtiğimiz yıl ağda yaşanan devasa büyümenin gas ücretlerinde oluşturduğu ani ve hızlı yükseliş de, Ethereum Katman-1’in sıradan insanlar için değil, blok zincirleri için olduğunu açıkça gösteriyor. Blok zincirlerinin kullanıcıları olarak biz insanlar, eninde sonunda Ethereum Katman-2’ye geçmek zorunda kalacağız. Polygon ve diğer çözümler de, işlem yapmak, çalışmak, oynamak ve kazanmak için bize hızlı, ucuz ve güvenli bir yol sunuyor.
Peki ölçeklendirmeyi nasıl yapacağız? Şu anda Ethereum’un ölçeklendirilmesi için farklı türde çözümler ve yollar sunan birkaç Katman-2 mevcut. Bu yazıda, Polygon tarafından geliştirilmekte olan en umut vaat edici çözümlere odaklanacağız.
Matic ağının geçmişine hızlı bir şekilde göz atarak başlayalım.
Matic, Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorunlarını çözme umuduyla, 2017 yılında Jaynti Kanani, Sandeep Nailwal ve Anurag Arjun tarafından kuruldu. Matic ekibi başlangıçta iki ölçeklendirme çözümü sundu; Hisse İspatı (PoS) zinciri ve Plasma zinciri.
Şubat 2021’de Matic ağı, “İsviçre çakısı gibi çok sayıda çözüm sunabilme” net vizyonuyla marka adında değişikliğe giderek Polygon adını aldı. Misyonu ise Ethereum'u ölçeklendirmek ve onu ‘Blokzincirlerinin İnterneti’ne dönüştürmek oldu.
Peki nedir bu Polygon?
Polygon, bir Plasma zincirinden çok daha fazlasıdır. Ethereum’un merkeziyetsiz blok zincirinin güvenliğini kullanan ve çeşitli farklı ölçeklendirme çözümleri sunan bir Katman-2 ağıdır. Polygon, Ryan ve David’in de sıkça iddia ettiği gibi, Ethereum'un gelecekte küresel yerleşim katmanı haline geleceği fikrine dayanır. Ancak sizin de bildiğiniz üzere, Ethereum’u ölçeklendirmeyi amaçlayan farklı çözümler mevcuttur. Polygon’un, L’'ler ve Ethereum’un ölçeklendirilmesine ilişkin tezi aşağıdaki gibi görünür:
Gördüğünüz gibi, Polygon bir değil sekiz ölçekleme çözümü sunar. Biraz daha detaylı inceleyelim.
Polygon’un desteklediği iki tür zincir vardır: Bağımsız zincirler ve güvenli zincirler. Bu zincirlerin görsel olarak temsil edildiği aşağıdaki resimde, bağımsız zincirleri solda, güvenli zincirleri ise sağda görebilirsiniz.
Bağımsız zincirler, genellikle yan zincirler olarak adlandırdığımız, kendi güvenlik modellerine dayanan ve kendi mutabakat mekanizmalarına sahip olan zincirlerdir.
Güvenli zincirler ise Ethereum blok zinciri, ispatlar (blok zinciri mutabakat mekanizması türleri) ya da doğrulayıcılar tarafından sağlanan güvenliğe dayanan zincirlerdir; bu nedenle son derece güvenli olmalarına karşın pratikte ana zincire ‘bağlı’ oldukları için daha az bağımsızdırlar.
Polygon’un çözümleri bu spektrumun arasında yer alır ancak önemli bir avantaja sahiptir. Bunların tümü birlikte çalışabilmektedir!
Mevcut veya yakında çıkacak olan farklı zincirleri biraz daha detaylı inceleyelim.
· SDK (Yazılım Geliştirme Seti) – Polygon Edge
Geliştiricilerin Polygon Edge tarafından sağlanan araçları ve özellikleri kullanırken kendi blok zincirlerini kolayca oluşturmalarına ve dağıtmalarına olanak tanıyan Yazılım Geliştirme Seti (SDK) altyapının en önemli parçasıdır.
· PoS (Hisse İspatı)
Polygon’un Hisse İspatı (PoS) zinciri, şu anda çoğu kullanıcının aşina olduğu bir zincirdir ve Ethereum blok zincirine paralel olarak çalışma gibi eşsiz bir avantaja sahiptir. Polygon’un PoS zinciri kendi doğrulayıcılarına sahip PoS mekanizması tarafından güvence altına alındığından, kullanıcılarına hem Ethereum’un güvenlik katmanını hem de PoS mutabakat mekanizmasını sunar. Bu doğrulayıcılar ise MATIC token’larını getiri karşılığında stake eder ve bu şekilde, yan zincirin ağını güvence altına alan işlemleri doğrular. Muhtemelen zaten bildiğiniz üzere, PoS zinciri en fazla aktivitenin gerçekleştiği ve projelerin çoğunun dağıtıldığı zincirdir. Polygon’un PoS zinciri aynı zamanda kullanıcıların zamanlarının çoğunu geçirdiği yerdir.
Kaynak: Polygonscan.com
Polygon’un PoS zinciri aynı zamanda Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile uyumlu olduğundan, Ethereum tabanlı merkeziyetsiz uygulamaların (dApp) akıllı sözleşmelerini Polygon Ağı’na taşımasına da olanak tanır. Daha da önemlisi, çeşitli köprü mekanizmaları aracılığıyla Ethereum ağı ile Polygon PoS Zinciri arasında fon gönderme işlemi yapılabilir.
Fonlar Ethereum ağından Polygon PoS Zinciri’ne aktarıldıktan sonra, PoS Zinciri üzerinde, Ethereum Ana Ağı’ndaymış gibi kullanılabilir çünkü her ikisi de Solidity (Ethereum'un Yerel Programlama Dili) kullanılarak oluşturulmuş birçok dApp içermektedir.
Bu yan zincirler, iki blok zinciri arasındaki boşluğu bir köprü vasıtasıyla yatay biçimde kapatarak, token sahiplerinin, yerel olarak Ethereum Ana Ağı’nda işlem yapmak yerine, Polygon'un PoS zincirini yerleşim katmanı ve işlem zinciri olarak kullanmalarına izin verir.
Polygon PoS Chain - A Commit Chain? DeFi Explained
· Polygon Avail
Polygon Avail, Birleşme (the Merge) sonrasında parçaların (shards) Ethereum ağında üstleneceği görevin benzerini sunan bir veri kullanılabilirlik çözümüdür.
Bu yılın başlarında Polygon, Sıfır Bilgi (Zero Knowledge-ZK) çözümlerine yönelik 1 Milyar Dolarlık bir taahhütte bulunduğunu duyurmuştu. ZK çözümlerinin aslında esas istenen hedef olan Ethereum ölçeklendirmesini sağladığı gittikçe daha net bir şekilde görülüyor! Ve bu yüzden, bu yeni ve yenilikçi çözümlerin biraz daha ayrıntısına girerek ilerliyoruz.
· Polygon Hermez
Hermez ZK-Rollup, Ethereum'un üzerinde çalışan bir Katman-2 yapısıdır ve ölçeklenebilirlik sorununu tek bir işlemde bir araya getirilen (rolled) toplu transfer işlemiyle çözer. “Sıfır bilgi ispatı” (ZK) teknolojisi, Ethereum blok zincirinde işlenen bir araya getirilmiş transferlerin geçerliliğini ve doğruluğunu sunmak ve herkese açık olarak kaydetmek için kullanılır. Bir toplu transferin yalnızca ispatının ve sıkıştırılmış verilerinin depolanması, ağın verimliliğinin ve çıktı hacminin çoğalmasını sağlar.
Bu makale Polygon Grants desteğiyle sunulmaktadır
· Polygon Nightfall
Polygon Nightfall, işletmeler için gizliliğe odaklanan hibrit bir Optimistic/ZK-Rollup çözümüdür. Bu çözüm, tamamen geniş ölçekteki özel transferler ve ödemelere yöneliktir.
· Polygon Miden
Bir ZK çözümünün üretebileceği 2 tür ispat bulunur: SNARK’lar ve STARK’lar. Çoğu ZK çözümü şu anda SNARK tabanlı ispatlar kullanıyor olsa da Polygon Miden, ZK STARK tabanlı genel bir rollup çözümüdür. STARK’ın avantajlarından en önemlileri, daha fazla şeffaflık ve ölçeklenebilirlik sağlaması ve güvenilir bir başlangıç düzenlemesi gerektirmemesidir. İşte nasıl işlediğini gösteren bir bilgi grafiği:
· Polygon Zero
Polygon Zero, Ethereum için geliştirilmiş bir Katman-2 ölçeklendirme çözümüdür. Polygon Zero’yu diğer ZK ölçeklendirme çözümlerinden ayıran özellik, ZK ispatlarını mevcut herhangi bir teknolojiden daha hızlı üreten, çığır açıcı ispatlama sistemi Plonky2’nin gücüdür. Plonky2, verimli özyinelemeye dayanan ispat üretimini destekler ve Polygon Zero’nun yatay olarak ölçekleme yapmasına olanak tanır; bu ise protokol çıktısının ağ üzerindeki en zayıf düğümlerle değil, yalnızca mevcut toplam işlem kapasitesiyle sınırlı olduğu anlamına gelir. Yani, ZK ispatlarını bir MacBook’ta çalıştırmanız mümkündür. Bu, özellikle merkeziyetsizlik açısından ezber bozan bir özelliktir!
Bu makalede inceleyeceğimiz son konu ise $MATIC Token Ekonomisi ve onun kendine has özellikleri!
Polygon'un token’ı $MATIC, toplamda maksimum 10 Milyar token arzına sahiptir; bunun 7,5 Milyar’ı şu anda dolaşımdadır ve kalan 2,5 Milyar önümüzdeki 4 yıllık süreçte periyodik olarak dolaşıma girecektir.
Bu token’ın 2 ana işlevi bulunur.
Gas ücretlerini ödemek için ağ kullanıcıları tarafından kullanılır
Stake edilerek ağın güvenliğine yardımcı olur.
Polygon Ekosistemi’ne ait dApp’lerden herhangi biriyle etkileşime giren herkes, MATIC cinsinden gas ücreti ödemek, ağ için doğrulayıcı olmak isteyenler ise MATIC token’larını tutmak ve stake etmek zorundadır.
Ekibe göre, MATIC token’ının tüm Polygon ekosistemi için tek token olacağını da belirtmeden geçmeyelim; çünkü bu, MATIC’in Polygon’un sağladığı tüm farklı çözümler için yerel token olacağı anlamına geliyor. Tüm bunların ötesinde, $MATIC son zamanlarda deflasyonist olma yönünde ilerliyor!
Polygon yakın zamanda kendi EIP-1559 sürümünü çıkardı. Bilmeyenler için bu gelişme, ağı kullanmak için ödediğimiz işlem ücretlerinin bir kısmının yakılarak dolaşımdan çıkarılacağı anlamına geliyor. Yani ağ ne kadar fazla benimsenirse ödenen işlem ücreti de o kadar yükselecek ve yine aynı oranda MATIC token yakılacaktır. Tüm bunların anlamı ise zamanla benimseme ve kullanım miktarının artmaya devam ettiği varsayımıyla, MATIC'in gelecekte bir gün deflasyonist olacağıdır.
MATIC’lerin yakılmasını buradan izleyebilirsiniz!
Sonuç
Polygon’un ekosistemi canlı ve gelişmeye devam ediyor. Şu anda gerçek anlamda en büyük zincirlerden biri ve yine de herkes daha büyük L1 isimlerine odaklanmaya devam ediyor. Bu, Polygon için hala zamanınız olduğu anlamına geliyor.
Polygon’un PoS zinciri üzerinde oluşturduğu ekiplerin sayısı her 2 ayda bir ikiye katlanıyor. Güncel olarak ağ üzerinde çalışan 7000’i aşkın dApp’e sahipler ve gerçekten de sektörün en büyük isimlerine ait olan bu uygulamaların sayısı hızlı bir şekilde artıyor! Ağdaki dApp sayısı, tam tamına 3 aylık bir süre içinde 3.000'den 7.000’e yükseldi. Bu projelerin yarısından fazlası yalnızca Polygon üzerine inşa ediliyor! Poligon dünyayı Ethereum'a taşıyor.
Eylem adımları
👋 Polygon ekibiyle tanışın
💜 Polygon DAO’ya katılın
🔍 Zincirde aktif olan dApp’leri keşfedin
🌉 Fonlarınız için Polygon köprüsünü kullanın